I ndërtuar brenda një mali dhe i përforcuar kundër bombave që shkatërrojnë bunkerët, ç’dihet për centralin bërthamor të Iranit

Pesë tunele që futen në një grup malesh, një strukturë e madhe mbështetëse dhe një perimetër i gjerë sigurie… Kjo është e gjitha që mund të shihni nga uzina misterioze e pasurimit të karburantit Fordow e Iranit nga imazhet e fundit satelitore.

Kompleksi sekret dhe i ruajtur me shumë kujdes, i ndërtuar pranë qytetit të shenjtë të Qomit, ka nxitur spekulime rreth natyrës dhe madhësisë së tij të vërtetë që kur u bë publik për herë të parë në vitin 2009. Një pjesë e asaj që dimë për të, thotë CNN, vjen nga një thesar dokumentesh iraniane të vjedhura vite më parë nga inteligjenca izraelite.

Sallat e saj kryesore janë rreth 80 deri në 90 metra nën tokë, të sigurta nga çdo bombë ajrore që dihet se posedohet nga Izraeli, duke e bërë shkatërrimin e objektit nga ajri një detyrë pothuajse të pamundur. Ndërsa udhëheqja e Iranit është e tronditur nga një seri sulmesh shkatërruese izraelite, disa analistë thonë se është në Fordow ku Irani mund të nxitojë të shndërrojë rezervat e uraniumit të pasuruar në një bombë bërthamore.

Izraeli e ka shënjestruar objektin ditët e fundit, por, sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA), deri më tani ose nuk ka qenë i gatshëm, ose nuk ka qenë në gjendje, ta dëmtojë atë.

Teherani prej kohësh ka pohuar se objektivat e programit të tij bërthamor janë paqësore, por Fordow ka qenë në qendër të shqetësimit lidhur me ambiciet e Iranit.

“Madhësia dhe konfigurimi i këtij objekti është i papajtueshëm me një program paqësor”, tha presidenti i atëhershëm i SHBA-së, Barack Obama, në vitin 2009, ndërsa ai, së bashku me presidentin e atëhershëm francez, Nicolas Sarkozy, dhe kryeministrin britanik, Gordon Brown, i zbuluan botës ekzistencën e Fordow.

Vetëm disa ditë para njoftimit, iranianët, me sa duket duke e ditur se agjencitë perëndimore kishin mësuar për impiantin, i thanë IAEA-s dëshirën e tyre për të ndërtuar një impiant të ri për pasurimin e karburantit. Në atë kohë, ndërtimi në Fordow kishte filluar prej vitesh. Teherani kundërshtoi akuzat, por dënimi edhe nga aleati Rusia dhe shqetësimet nga Kina i lanë pak hapësirë ​​për të manovruar.

Ndërtimi filloi në fillim të viteve 2000

SHBA-të dhe aleatët e tyre nuk kanë dhënë shumë detaje se kur filloi ndërtimi i Fordow, por imazhet satelitore historike të disponueshme publikisht tregojnë punime në vend që nga viti 2004, me fotografi që zbulojnë dy struktura katrore të bardha aty ku ndodhen hyrjet e tunelit sot. IAEA thotë se ka imazhe shtesë që tregojnë ndërtime që nga viti 2002.

“Fordow është në fakt një projekt që filloi gjatë asaj që ne e quajmë programi i armëve bërthamore të rrëzimit të fillimit të viteve 2000”, tha David Albright, kreu i Institutit për Shkencë dhe Siguri Ndërkombëtare (ISIS) me seli në Uashington, një institucion jopartiak i dedikuar për ndalimin e përhapjes së armëve bërthamore. “Ideja ishte që ata (iranianët) të prodhonin uranium të gradës së armëve në atë uzinë dhe të merrnin uranium të pasuruar dobët nga programi bërthamor civil në Iran.”

Sipas organizatës kërkimore ISIS, “Irani mund ta shndërrojë stokun e tij aktual të uraniumit të pasuruar 60 për qind në 233 kg uranium të gradës së armëve brenda tre javësh në Uzinën e Pasurimit të Karburantit Fordow”, të mjaftueshëm për nëntë armë bërthamore.

Kjo është arsyeja pse Fordow është një fokus kryesor i përpjekjeve të Izraelit për të degraduar dhe shkatërruar programin bërthamor të Iranit. Por a është kjo e realizueshme?

SHBA-të janë i vetmi vend që zotëron llojin e bombës së nevojshme për të goditur centralin bërthamor Fordow të Iranit, tha ambasadori i Izraelit në SHBA, Yechiel Leiter, në një intervistë me Merit TV të hënën.

“Që Fordow të shkatërrohet nga një bombë nga qielli, i vetmi vend në botë që e ka atë bombë janë Shtetet e Bashkuara. Dhe ky është një vendim që Shtetet e Bashkuara duhet ta marrin, pavarësisht nëse zgjedhin apo jo ta ndjekin atë kurs”, tha Leiter. Por, shtoi ai, kjo nuk ishte e vetmja mundësi: “Ka mënyra të tjera për t’u marrë me Fordow.”

Shkatërrimi i Fordow nga ajri do të ishte pothuajse i pamundur për Izraelin, sipas një raporti të marsit nga grupi i ekspertëve të Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara (RUSI) me seli në Mbretërinë e Bashkuar dhe do të kërkonte fuqi zjarri dhe ndihmë të konsiderueshme nga Shtetet e Bashkuara.

Sipas raportit të RUSI-t, nuk do të ishte i arritshëm as nga bombat masive depërtuese të municioneve GBU-57 të SHBA-së, të cilat arrijnë vetëm rreth 60 metra thellësi. Dhe GBU-57 mund të transportohet vetëm nga bombarduesit e fshehtë B-2 të Forcave Ajrore të SHBA-së, diçka që Izraeli nuk e ka, edhe nëse SHBA-të do t’i jepnin bombat.

“Edhe GBU-57/B ka të ngjarë të kërkojë impakte të shumëfishta në të njëjtën pikë synimi për të pasur një shans të mirë për të depërtuar në objekt”, thuhet në raport.

Analistë të tjerë pajtohen, duke thënë se nëse SHBA-të do të përpiqeshin të godisnin Fordow-n, kjo ndoshta nuk do të mund të bëhej me një bombë të vetme.